مشخصات اعضای کلونی موریانه

در این مقاله به معرفی کامل و مشخصات اعضای کلونی موریانه ها پرداخته و وظایف هر یک از آن ها را به طور کامل بررسی می کنیم. در ادامه به بررسی تغذیه، راه های دفاعی و ارتباط برقرار کردن آن ها خواهیم پرداخت تا بیشتر با این کلونی عجیب و شگفت انگیز آشنا شویم. با ما همراه باشید.

گروه های مختلف موریانه در کلونی

موریانه های مولد نر و ماده

مولدهای اصلی کلونی، موریانه های تولید مثل کننده و بالدار هستند. این موریانه ها، پس از بلوغ جنسی، در فصل تولید مثل از کلونی اولیه ای که در آن به دنیا آمده اند پرواز کرده، جفتگیری می کنند و اقدام به ساخت یک کلونی جدید می کنند.

موریانه های بالدار، بر خلاف موریانه های کارگر و سرباز، به دلیل اینکه جفتگیری را در خارج از کلونی انجام می دهند بدن هایی با پوشش محکم تر داشته، همچنین پوست آن ها دارای رنگدانه بوده و چشمان مرکب بزرگی نیز دارند. این مشخصه های ظاهری در سایر موریانه های کلونی وجود ندارد.

مولدهای اصلی چندین عملکرد مهم دارند: تولید مثل، تشکیل و گسترش کلونی. همچنین در طی مراحل ابتدایی تشکیل کلونی، مولدهای اصلی وظایفی را انجام می دهند که بعد از گسترش کلونی، موریانه های کارگر، آن ها را بر عهده می گیرند. وظایفی مانند ساختن و بزرگ کردن لانه، و مراقبت از لاروهای موریانه.

اگر موریانه مولد نر و یا ملکه اصلی بمیرند، با چندین مولد ثانویه که در کلونی وجود دارد، جایگزین می شوند. این مولدهای ثانویه که شاید به آن ها نئوتنیک هم گفته می شود، معمولاً تا زمانی که مولدهای اصلی سالم باشند، در کلونی فعالیتی ندارد. اگر مولد اصلی بمیرد، یک نئوتنیک بدون بال های رشد یافته و کامل یا ترک لانه، به بلوغ جنسی می رسد.

موریانه های کارگر و سرباز

موریانه های کارگر و سرباز، موریانه های عقیم در کلونی موریانه ها هستند. این نوع موریانه ها همچنین بدون بال و بدون چشم هستند.

با اینکه این دو نوع موریانه می توانند نر یا ماده باشند، اندام های جنسی تکامل یافته ندارند. در برخی گونه های موریانه، کارگران و سربازان دیمورفیک یا دو شکلی (متشکل از دو اندازه) هستند، یعنی اعضاء بزرگتر که به آن ها سربازان یا کارگران بزرگ و به انواع کوچکتر، سربازان یا کارگران کوچک گفته می شود. حتی برخی دیگر از گونه ها، دارای سربازان سه شکلی یا تریمورفیک هستند.

موریانه های کارگر

موریانه های کارگر بیشترین تعداد اعضاء را در یک کلونی تشکیل می دهند. موریانه های کارگر بدنی نرم، سفید رنگ داشته و آرواره هایی سخت همراه با اجزای دهانی مختص جویدن دارند. آن ها به تمامی اعضای دیگر کلونی (مولدها، سربازها و لاروها) غذا می دهند. موریانه های کارگر همچنین دیگر اعضای کلونی را نظافت می کنند، کلونی را گسترش داده و تعمیر می کنند. در حقیقت خسارات ناشی از انواع موریانه، از تغذیه موریانه های کارگر نشأت می گیرد.

موریانه های کارگر

موریانه های سرباز

عملکرد اصلی موریانه های سرباز، دفاعی است. به دلیل اینکه موریانه های سرباز نابینا هستند، آن ها دشمنان را به شیوه های لمسی و شیمیایی (از طریق فرومون) شناسایی می کنند. موریانه سرباز معمولی، سرهای بزرگ، تیره و محکم دارند. فک ها (آرواره های) قدرتمند و بزرگ آن ها به شکل چنگک است. سر و آرواره ها، برای دفاع از کلونی در برابر شکارچیان، به ویژه مورچه ها، مورد استفاده قرار می گیرند.

موریانه های سرباز حرکات پرتابی سریعی انجام داده و آرواره های خود را به شکل قیچی باز و بسته می کنند. این حرکت موریانه های سرباز، می تواند سر حشره مهاجم را قطع کند و یا ساختار بدن آن را قطعه قطعه کند. در برخی گونه های موریانه، آرواره های موریانه سرباز غیر متقارن و نوک تیز هستند به طوری که آرواره سمت چپ، پیچ خورده و کمانی و آرواره سمت راست تیغه مانند است. این تفاوت در آرواره ها باعث می شود در هنگام دفاع، آرواره ها در یکدیگر قفل شده و با صدای بلند، مانند بشکن زدن با انگشتان، از هم باز می شوند. برخی دیگر از موریانه های سرباز با سرهای خود، که کوتاه بوده و از جلو پهن (بریده شده به شکل صاف) هستند، سوراخ های لانه را مسدود می کنند.

موریانه های پیشرفته تر (تِرمیتیده یا موریانگان) ممکن است به همراه ابزارهای دفاعی آرواره ای یا به جای آن ها، از مکانیسم های شیمیایی بهره ببرند که در خود مایعات چسبناک و احتمالا سمی را جای داده اند. این مواد یا به صورت مایع بوده و یا به صورت گاز هستند.

مواد مایع از طریق غدد بزاقی ترشح می گردند که این مایع متمایل به سفید یا قهوه ای، پس از قرارگیری در معرض هوا، شبیه به لاستیک شده و دشمنان را در دام می اندازد.

مواد گازی نیز توسط غده جلویی که در برخی از موریانه ها بخش اعظم حفره شکمی را در بر گرفته و از طریق آن مایعی به بیرون ریخته می شود. این مایع از سوراخ جلویی گونه ای از سرباز های کوچک رینوترم ها، از شیاری واقع در شاخک مویی به پایین حرکت می کند که در آنجا به شکل گازِ پس زننده تبخیر می گردد.

تغذیه در موریانه ها

سلولز

غذای موریانه ها عمدتاً از سلولز تشکیل شده است که از چوب، علف، برگ ها، هوموس یا گیاخاک، کود جانوران گیاه خوار، مواد با منشأ گیاهی (مانند کاغذ، مقوا، پنبه) تأمین می گردد.

موریانه ها هر چیزی که حاوی سلولز باشد را می خورند

موریانه ها، حشراتی هستند که به دلیل نوع تغذیه شان، می توانند خسارات زیادی به خانه ها و وسایل چوبی یا سلولزی خانه وارد کنند. برای دفع و از بین بردن موریانه ها از خانه و کاهش خسارات ناشی از آن ها باید از سموم تخصصی موریانه استفاده کرد که علاوه بر نابودی آن ها از وسایل چوبی محافظت کرده و حتی مانع از جذب موریانه ها به این قبیل وسایل شود.

اکثر موریانه ها از چوب هایی که سالم یا تا حدی پوسیده شده هستند تغذیه می کنند. تعداد کمی از موریانه ها، با نام موریانه های کاونده یا گردآورنده ها، علف، برگ ها و کاه را جمع آوری کرده و می خورند، برخی دیگر از موریانه ها نیز گیاخاک خوار، یا منحصراً تغذیه کنندگان گیاخاک هستند.

مثل دیگر حشرات اجتماعی، تمامی اعضای یک کلونی موریانه، مستقیماً تغذیه نمی کنند، زیرا موریانه های مولد، سرباز و لاروهای موریانه نمی توانند خودشان تغذیه کنند، بلکه باید توسط موریانه های کارگر تغذیه شوند.

در کلونی هایی تازه ساخته شده نیز در ابتدا ملکه و سپس لاروهایی که در مراحل نهایی و رسیدن به بلوغ هستند، وظیفه مراقبت و تغذیه از لاروهای کوچکتر را بر عهده دارند. با رشد کلونی همواره موریانه های کارگر وجود دارند و این وظایف به آن ها منتقل می شود.

آن ها غذا را یا از طریق دهانی یا مخرجی به هر نوع از موریانه ها به صورت جداگانه انتقال می دهند؛ غذایی که از طریق دهان انتقال داده می شود شاید حاوی چوب جویده­ شده و خمیری شکل نشخوار شده و بزاق یا یک مایع شفاف باشد که این روش در تمامی گونه های موریانه یافت می­ شود. در طی غذا رسانی مخرجی که تنها در بین برخی از گونه های موریانه مشاهده می گردد، مایع خمیری شکل یا قطره از مخرج موریانه کارگر ترشح گردیده و توسط موریانه های دیگر کلونی مورد تغذیه قرار می گیرد. این غذای مایع، به غیر از مدفوع، حاوی مایع ترشح شده از روده است که شامل پروتوزوئن­ ها، محصولات هضمی و ذرات چوب می ­باشد.

هضم سلولز در این گونه های موریانه وابسته به پروتوزوآهای همزیست تاژکدار است که به صورت بی هوازی (بدون اکسیژن) در انتهای روده موریانه زندگی می کنند و آنزیم های سلولاز و سلوبیاز ترشح می کنند. این آنزیم ها سلولز را به یک قند ساده (گلوکز) و استیک اسید تجزیه می کند.

موریانه­ ها کاملا برای تجزیه و هضم سلولز وابسته به پروتوزوآها بوده و بدون آن ها از گرسنگی می میرند، لارو یا نمف هایی که به تازگی از تخم بیرون آمده اند، تک یاخته ­ها را از موریانه­ های بزرگتر کلونی و در طی غذا رسانی مخرجی کسب می­ کنند.

نحوه هضم مواد سلولزی در موریانه

به دلیل از دست رفتن پروتوزوئن­ها در هر پوست اندازی، این پروتوزوئن ها تنها از طریق غذا رسانی مخرجی دوباره تأمین می شوند. موریانه­ ها در گروه­ هایی زندگی می­ کنند که اجازه­ تماس نمف­های پوست اندازی کرده را با گونه­ های آلوده و پوست اندازی نکرده می­ دهند و احتمال می­ رود که همین لزوم انتقال پروتوزوئن­ ها، سبب تکامل اجتماع موریانه­ ها باشد.

موریانه­ هایی که از نظر رده بندی جزو گروه های پیشرفته تر هستند، فاقد این تک یاخته ­های همزیست بوده و تنها باکتری­ ها در روده وجود دارند، امکان انجام هضم به کمک آنزیم­ های سلولاز و سلوبیاز باکتریایی وجود دارد اما در برخی گونه­ ها، موریانه­ ها خودشان این آنزیم­ها را ترشح می کنند.

موریانه ­ها علاوه بر سلولز، ویتامین­ ها و غذاهای نیتروژنی (مانند پروتئین­ ها) را نیز کسب می ­کنند که احتمالا به طور معمول توسط قارچ­ هایی تأمین می­ گردد که در چوب پوسیده که رژیم غذایی رایج بین اکثر موریانه ­ها می­ باشد، وجود دارند همچنین امکان دارد این قارچ ­ها چوب را به اجزایی تجزیه کنند که به راحتی توسط موریانه­ ها هضم شوند.

ارتباطات در موریانه ها

در بین اعضای کلونی موریانه، تبادل دائمی اطلاعات، مانند هشدار، نشان دادن مسیر و یافتن یک منبع غذایی و در میان مولدها، رفتارهای فراخوانی و جفتگیری وجود دارد. این اطلاعات عمدتا از طریق ارتعاشات، تماس فیزیکی و سیگنال­ های شیمیایی (مانند بو) انتقال داده می­ شود.

در برخی مواقع برای موریانه هایی که در بیرون از کلونی و مکان های روشن وجود دارند، امکان استفاده از نشانه های بصری نیز وجود دارد. اما استفاده از این نشانه ها در محیط داخلی و تاریک کلونی کاربردی نخواهد داشت.

بسیاری از موریانه­ ها برای جستجوی غذا لانه را ترک می­کنند. موریانه های کارگر و سرباز در صفوفی بر روی زمین حرکت می­ کنند و علف، برگ سوزنی کاج و دانه ­ها را برای ذخیره به درون لانه می­ برند. آن ها ممکن است مسیر کندوکاو بین لانه و منبع غذایی را با بقایای مدفوع یا فرومون های مترشحه از غدد موریانه، که با کشیدن شکم خود بر روی زمین ترشح می­ گردد، نشاندار کنند، بوی فرومون از طریق گیرنده­ های بویایی دیگر موریانه­ ها تشخیص داده می شود.

موریانه­ ها هشدار را از طریق ارتعاشات، بو و تماس فیزیکی انتقال می­ دهند. موریانه­ هایی که هشدار را دریافت کرده اند ممکن است سر خود را به زمین بزنند، بلرزند و تکان های شدید بخورند یا به شکل زیگزاگ بدوند یا به دیگران برخورد کنند، یا با زدن حرکات عمودی سر به سمت زمین صداهای تق تق یا کلیک مانند ایجاد می­ کنند که برای گوش انسان قابل شنیدن است.

نحوه برقراری ارتباط در موریانه ها

موریانه­ ها نمی­ توانند صداهایی که از طریق هوا انتقال می یابند را بشنوند. آن ها هشدار یا پیامشان را در قالب حرکات لرزشی شدید به صورت زیگزاگی و افقی انتقال می­ دهد. همانطور که موریانه پیام حاوی هشدار را به سایر موریانه ها ارسال می کند، آن ها نیز این پیام هشدار را می گیرند، در طی این حرکت سریع هیجانی، موریانه دارای پیام هشدار یک مسیر مانند رد بو برجای می­ گذارد که مشابه مسیری است که از طریق فرومون ها می توانند ایجاد کنند.

 

 

خرید سم موریانه کش ترمیدور

نحوه خرید سم موریانه را در این صفحه میتوانید مطالعه کنید